TÜRK-İSLAM KÜLTÜR VE MEDENİYETİ - TURK'S AND ISLAMİC CİVİLİZATİOAN, FOUNDATİONS, ART,HİSTORİCAL ART, HİSTORY
BULGARLAR'IN ANTİK BAŞKENTİ BULGAR ŞEHRİNDEKİ İSLAM DÖNEMİ MİMARİ ESERLERE AİT PANORAMA
BULGARLAR'IN ANTİK BAŞKENTİ BULGAR ŞEHRİNDEKİ İSLAM DÖNEMİ MİMARİ ESERLERE AİT PANORAMA


XV.Türk Tarih Kongresi Ankara,11-15 Eylül 2006'da bildiri olarak eski Bulgar şehrinde çekilen fotoğraflarla birlikte sunulmuş olup, Kongreye Sunulan Tebliğler, C.4,4.Kısım,Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 2010, s.2111-2114'de yayımlanmıştır.


Sadi BAYRAM


Kazan Şehrinin kuruluşunun 1000. Yıldönümü münasebetiyle 8-12 Eylül 2005 tarihinde Tataristan'ın Başkenti Kazan'da bulundum. Bu münasebetle de Bulgarların eski Başkenti Bulgar şehrini Prof.Dr. Osman Fikri Sertkaya, Kazan'da bulunan Türk Başkonsolosluğu ve Prof.Dr.Reşat Genç'in himmetiyle ziyaret fırsatı yakaladım. Kendilerine teşekkür ederim. Ayrıca bu konuları 35 yıl önce gündeme getiren ve eski Sovyet Döneminin kısıtlı şartlarında araştırmalarda bulunarak yayımlayan Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Profesörlerinden rahmetli Akdes Nimet Kurat'ı saygı ile anarak konuya girmek istiyorum..

Hazar Denizinin kuzeyinde İdil Irmağının kenarında, bugünkü Tataristan Özerk Cumhuriyeti'nin Başkenti Kazan'ın takribi 120 Km. güneyinde, Bulgarlar'ın antik Başkenti Bulgar şehri, günümüzde harabe halindedir.

Bulgarlar, Türk menşeli bir kavim olup, M.Ö.ki yüzyıllarda Orta Asya Tienşan Dağlarının batısında yaşamış, Hunlarla birlikte M.S. III. Yüzyılda Batıya yönelmişlerdir.

M.S.III. yüzyılda yaşayan Suriyeli Mar-Abbas Katinu, M.Ö. 149-127 yıllarında Bulgarlar'ın Kafkasya'nın kuzeyinde olduklarını söyler.

Utigur Bulgarları İdil-Kama bölgesinde M.S.VII-VIII. Asırlarda bir devlet kurdukları ve otokton Fin-Ugur kavimleri kontrol sahalarının içine dahil ederler.

Ülkeye hayat veren İdil ( Etil) ile Kama ( Çolman ) nehirleri olup, Finliler bu nehre '' Rha'', sonardan da Volga adını takmışlar, Slavlar da bu ismi benimsemişlerdir. Çuvaşlar '' Atal '' derler. Su anlamındadır.

İdil Nehri; Sibirya'yı İran'a-Ulu Türkistan'a Hazar Denizi vasıtasıyla bağlayan önemli bir ticaret su yoludur. Kereste, deri, kürk ticareti yapılır. Bu gün de aynı öneme haizdir. Nitekim, Tataristan'ın Başkenti Kazan'dan Bulgar şehrine deniz otobüsü ile seyahat ettik. Bu esnada tonajı yüksek bir çok nakliye gemisini söz konusu ırmak üzerine bizzat gördük.

Bugün Tataristan'ın Başkenti Kazan'ın 115-120 km. güneyinde Kama ile Volga'nın birleştiği yerin biraz altında bulunan eski Bulgar Şehri, IX ve XII. Yüzyıllarda Doğu Avrupa'nın önemli bir ticaret merkezidir.

Bulgarlar'ın Doğu komşuları Başkırtlardır.

Bulgarlar önceleri Şaman dinine mensuptular. Ancak IX. Yüzyıla doğru Türkistan ve İslâm dünyasından gelen tüccarlar burada bir Müslüman nüfus yaratmışlar ve Bulgar Hanı Almuş'ın Müslümanlığı kabul etmesiyle Müslüman bir devlet haline gelmişlerdir.

İbn-i Faldan Seyahatnamesinden öğrendiğimize göre; 920 tarihinde Almuş Han Bağdad Halifesi el Muktedir Billâh Cafer'e bir mektup göndererek '' İslâm dinini öğretecek fakihler, cami ve bilhassa istihkâm yapmasını iyi bilen ustalar göndermesini ve istihkâm masrafları için de ayrıca para göndermesini '' rica etmiştir.

Halife Muktedir Billah Cafer, Almış Han'ın ricasını kabul ederek Sausan al-Rasi Başkanlığında kalabalık bir heyet teşekkül ettirmiş ve bu heyete de kâtip ve hediyeleri teslim memuru olarak Ahmed İbn-i Fadlan'ı dahil etmiş ve heyet 11 Safer 309 - 2 Nisan 921'de Bağdad'dan hareketle 12 Muharrem 310 - 12 Mayıs 922 tarihinde Bulgar şehrine varmıştır. Seyahat anılarını kaleme alan ibn-i Fadlan Seyahatnamesinden konuyla ilgili bilgiler bulunmaktadır. İbn-i Fadlan, Bulgar Hükümdarına, Bulgar Emiri ve Meliki tabirini de kullanmaktadır. İdil sahası Bugar ili olarak zikredilir.

943-944 yılında Bulgar Meliki Almuş'un oğlu Hacca gitmiş ve Bağdad'a uğrayarak Halife'yi ziyaret etmiştir ve hediyeler takdim etmiştir.

1223 yılında Kafkas-Don sahasında Rus Kumanları yenerek Aral Gölü civarına dönmekte olan Mogol-Tatar ordusuna Bulgarlar hücum ederek mağlup etmişler, 1236 yılında Batu Han'ın Batı Seferine bu hücumla zemin hazırlamışlar, Mogol-Tatar Ordusu 1236 yılında Bulgar şehirlerini yakıp-yıkmışlardır.

1361 yılında ise Altınordu Hanı Pulat Timur tarafından Bulgar yurdu tahrip edilmiştir. 18 Nisan 1391 ve 15 Nisan 1395 tarihlerinde Timur'un Toktamış Han'a karşı iki seferinde İdil Nehri Boyunda bir çok yer tahrip olmuştur.

Daha sonraki yıllarda Kazan ve Nijni Novgorrod şehirlerinin yıldızı yükselerek Bulgar şehri tarihin karanlıklarına gömülmüştür.

XIV. yüzyıl başlarında nüfusu takriben 100.000'i bulan şehirde, XIII.Yüzyıl sonlarından kalan bir cami, hamam, üç türbe külliye şeklindedir. Caminin kalın gövdeli minaresi kalmış, caminin de temelleri günümüze erişmiştir. Hamam'dan tek bir mekan kalmış olup, İslâm mezar taşları burada muhafaza edilmektedir.Türbe ve cami duvarları dondurulmuştur.

Çar Petro 1722'de , 1767'de II.Katherina Bulgar şehrini ziyaret etmişlerdir. Çar Petro zamanında bir çok binanın daha yıkılmamış olduğu, Rus köylerine ve manastırlara kilise yapmak için yağma edildiği, Rus Papazlarının Hıristiyanlık taassubu ile islâmi devirden kalan izleri yok etmek maksadını güttükleri söylemek mümkün. Nitekim, II.Katherina burayı 1767'de ziyaret ederken; Nazırlarından Panin'e '' Burada henüz kalan binalar gayet iyi taştan yapılmıştır. Bu harebelerin tek bir tahripkârı vardır. Kazan Başpapazı Luka, mütevaffa Çariçe Elizaveta Petrovna zamanında bunlara haset ederek bir çoğunu yıktı, enkazını kilise ve manastırlarının inşasında kullandı. Petro ise, bu eserlerin muhafazası için emir vermişti ''


Camiin hemen kuzeyine XIX. Yüzyıl ortalarında kasıtlı Uspenia adlı bir kilise inşa edilmiştir.

Bu külliyenin kuzey-doğusunda, ikinci bir hamam ve Kiçi Minare adı verilen bir cami mevcut olup, minare Orta Asya mimarisi gibi kalın gövdeli olup, kısmen restore edilmiştir. Yanında bir Han Türbesi ve batı kısmında toprağa gömülü bina kalıntısı vardır. Dolayısıyla burada da bir külliye mevcut olduğu anlaşılıyor. Hamamın da sadece temelleri açığa çıkarılmış ve kısmen dondurulmuştur. Isıtma sistemi de görülebilmektedir.

Kiçi Minare adı verilen bu camiin güney doğusunda, takriben 500 m ileride yine büyükçe bir çifte hamam mevcut olup, beden duvarlarına kadar restore edilerek dondurulmuştur. Hamamın halvet, sıcaklık ve külhan kısmı ayaktadır. Hamamın batısında ise XV. yüzyıl Osmanlı türbelerini andıran bir türbe mevcut olup, turist rehberleri, müze yetkilisi, buna yanlış olarak medrese adını vermektedir.

Bulgar şehri kuzeyde 1,2 km. güneyde 3 km. lik bir sahaya yayılmış olup, çok küçük bir kısmı açığa çıkarılmış, halen kazı çalışmaları devam etmekte ve uzun yıllar süreceği de sanılmaktadır.

1850'lerde cami yanına inşa edilen kilise arkeoloji müzesi haline getirilerek çıkan eserler burada teşhir edilmektedir.

Ayrıca Kuzey doğudaki eski eser olmayan, belki kazı evi için inşa edilmiş, tek katlı yeni bir yapıda, Tataristan ressamlarının yağlı boya tabloları da sergilenmektedir.



Faydalanılan kaynaklar;

Akdes Nimet Kurat, IV-XVIII. Yüzyıllarda Karadeniz Kuzeyindeki Türk kavimleri ve Devletleri, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1972, s.108-118,
Akdes Nimet Kurat, Bulgarlar, Maddesi, İslâm Ansiklopedisi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1972, C.II, s.781-801.
Laslo Rasonyi, Tarihte Türklük, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 1969, s.88-95.

Konu ile ilgili Tatarca kaynaklar :

Rafael M. Veliyev-Cemil A.Muhammedşin, Büyük Bulgarlar-Bolkar-Tatar Uygarlığının Anıtı, Türksoy, Ankara 2000,( Aşağıdaki kaynaklar Tatarca olup söz konusu yayından alınmıştır.)
Rizaeddin Fahreddin, Bolgar ve Kazan Türkleri. Kazan, Tataristan Kitap Neşriyatı, 1993.
Şihabeddin Mercani, Mustefadü'l-Ahbar fi Ahvali Kazan ve Bolgar, Kazan, Tataristan Kitap Neşriyatı, 1989.
Gabdelbari Battal (Abdullah Battal TAYMAS), Kazan Türkleri,Kazan,Tataristan Kitap Neşriyatı, 1996
A. H. Halikov, Birinci Devlet, Kazan, Tataristan Kitap Neşriyatı, 1991.
Gaziz Gobeydullin (Aziz Ubeydullah), Tarihi Sahifeler Açılganda. Kazan,1989.
Hisameddin Müslimı, Tevarih-i Bolgariye, Kazan, 1902.
Kul Ali, Kıssa-i Yusuf, Kazan, 1983.
Hadi Atlası, Kazan Hanlığı, Kazan, Maarif Yayını, 1920
T. V. Y osıpov, Bolgar Epigrafikasına Giriş, Moskova-Leningrad, SSCB Bilimler Akademisi Yayını, 1961.
Şehr-i Bolgar, Tarih ve Medeniyeti Hakkında Makaleler, Moskova, SSCB Bilimler Akademisi Yayını, 1961. .
ll. Şehre-i Bolgar, Hünercilik (Sanatkarlık) Hakkında Makaleler, Moskova, SSCB Bilimler Akademisi Yayını, 1986. 12. Şehr-i Bolgar, Hünercilik (Sanatkarlık) Metal Yapımı, Kazan 1996. 13. Ferit S. Hekimcanov. Bolgar Epigrafiyalarının Dili, Moskova, Bilimler Akademisi Yayıll1,1983.
G. Möhemmediyev. 12-15. Yüzyıllarda Bolgar-Tatar Para Sistemi, Moskova,SSCB Bilimler Akademisi Yayını, 1983.
R. M. Veliyev, 9-13. Yüzyılların Başında İdil Bolgarlar'ında Ticaret ve Para Ölçüsü Sistemi, Kazan 1995. .
Kuybışev Arkeolojik Araştırma Gezisi Çalışmaları, 1-4 . Ciltler, Moskova, 1951, 1958, 1960, 1962.
R. G. Fehretdinov, İdil-Kama Bolgarının Arkeolojik Hatıraları ve Yaşam Alanları, Kazan, 1975.
A. P. Smimav, İdil Bolgarları, Moskova, 1951. 19. A. P. Kovalevskiy, Ahmed ibn Fadlan Kitabı ve Onun 921-922 Yıllarında İdil Boyuna Seyahati, Harkov, 1956.
S. M. Şpilevskiy, Kazan Vilayetinde Eski Şehirler ve Başka Bolgar-Tatar Hatıraları, Kazan, 1877.
Mirkasım A. Gosmanov, 17-18. Yüzyıl Tatar Tarihi Kaynakları, Kazan 1972. 22. R. R. Fasmer, 10. Yüzyıl Bolgar Paraları Hakkında, Kazan, 1925.
F. H. Veliyev, İdil Boyu Halklarının Eski Sanatı, Yoşkar-Ola, 1972.
A. S. Başkirov, İdil Boyundaki Bolgar-Tatar Medeniyeti Heykelleri, Kazan,1928.
V. F. Smolin, Eski Bolgar Harabeleri Boyunca, Kazan, 1926.
Cemil G. Muhemmetşin, Ferit S. Hekimcanov, Şehr-i Bolgar'ın Epigrafya Heykelleri, Kazan, 1987.

Yayınlandığı Yer: XV. Türk Tarih Kongresi, C.4,4. Kısım. s.2111-2114. ,EYLüL 2005
Yazar : Sadi BAYRAM
Konuyla İlgili Diğer Başlıklar:
  • IdizÂde, ÂkifzÂde Mustafa Efendi Ve Eserleri
  • IdizÂde, ÂkifzÂde Mustafa Efendi Ve Eserleri
  • Hacettepe üniversitesi'nden Bir Yıldız Kaydı
  • Türk Müzeciliğinin çınarları
  • ?Îdî-zâde -Âkif-zâde Abdurrahim El-amasî Sülâlesi Ve Eserleri
  • Türk Kültüründe Icâzetnâmeler
  • Sabık Sultan ıı. Abdulhâmid'ın Selânik'den Istanbul'a Göçü
  • Amasya Uluslararası Alimler Sempozyumu Ardından
  • Kur'an Ve ılım
  • Kaynaklara Göre Güney-doğu Anadolu'da Ptoto- ön Türkler
  • Osmanlıda Resi Ilk Müze Adı Ne Zaman Ortaya çıktı?
  • Ayasofya Camii, Müze Olması Ve Ardındaki Gerçekler
  • Türk Kültüründe ölüm
  • Sevgi Ve Yardımlaşmada Yarışalım
  • Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi'nde Bulunan 1783-1810 Tarihleri Arasında Işlem Görmüş Bir Mühür Tatbik Deft
  • Kur'an Ve Bilgisayar-computer Ilişkisi
  • Sultan ıı. Bayezıd?ın Hattatı, Amasyalı şeyh Hamdullah Kur'an-ı Kerim'i Ve Bir Hâtıra
  • ?Îdî-zâde (- âkif-zâde) Abdurrahim El-amasî Sülâlesi Ve Eserleri
  • Osmanlı Döneminde Latin Harflerine Geçiş çalışmaları
  • Mühr-ü Süleyman Ve Türk Kültürü
  • Izgü Mescid
  • Taceddin Sultan Ve Evradı
  • çift Başlı Kartal
  • Bâki Kalan Bu Kubbede Hoş Bir Sedâdır
  • Ayasofya Camii, Müze Olması Ve Ardındaki Gerçekler
  • Bosna- Hersek Ve Balkanlarda Vakıf Kültür Izleri
    (seminer Konu?mas? )
  • Ahlat Vakıfları
  • Selçuklu Kervansaraylarının Turizme Açılması
  • Hasan Paşa'nın Vakfı, şeyhülislÂm Ankaravi Mehmed Emin Efendi Vakfiyesi, Ve Ankara Sulu Han HikÂyesi
  • Yemen Fatihi Gazi Sinan Paşa Vakfiyeleri, Tezyinatı Ve Türk Süsleme Sanatındaki Yeri
  • Yakın Tarihimizde Merzifon, Merzifon Anatolian Koleji
  • Milli Kültür, Günümüz Türkiyesi Ve Muasır Medeniyetler Seviyesi
  • Türk Hat, Yazı-resim, Cilt Ve Tezhip Sanatı Ile Ilgili
  • Vakıflar Dergisi Makaleler Fihristi ( 27. Sayıya Kadar )
  • Cumhuriyetin 75. Yılında Vakıflar
  • Sultan ıı. Mahmud'un Vakfiyelerindeki Tezyinat
  • Maniheizm Doğuşu, Gelişimi Ve Tesirleri
  • özel Müzeler Ve Denetimleri Hakkında Yönetmelik
  • Günümüzde Sosyal Devlet Anlayışı Ve Imaretler
  • Türk'ün Yolu Nereye Gidiyor
  • Toplumumuzda Kadın Ve Vakıf Kuran Kadınlarımız
  • Osmanlı Devleti Hakkında Bir Kronoloji Denemesi
  • Toplumumuzda Kadın Ve Vakıf Kuran Kadınlarımız
  • Cumhuriyetin 75. Yılında Vakıflar
  • Medeniyetlerin Beşiği Anadolu Ve Kılikya Aphrodosıas'ı ( Tisan )
  • Anadolu Turk - ıslam Sanatında Bazı Yapılar Ve Kronolojıye Aıt Katalog Denemesı...
  • Türk Kültüründe ölüm !
  • Büyük Türk Düşünürü Hacı Bayram-ı Veli Ve Akkoyunlu Uzun Hasan'ın Ankara Hacı Bayram Türbesi'ne Vakfettiği H
  • Xıv-xıx. Yüzyıl Vakfiyelerinde Türk Tezhip Sanatınının Gelişimi, Batı Tesirleri Ve Günümüzde Yorumlayanlar
  • Anadolu'da Ilk RufÂiler Ve Hz.zeynel Abidin Ali Er-rufÂi El-abdali El-kayserani Soyuna Ait Bir Deneme Anad
  • Osmanlı Döneminde 1899 -1920 Yıllarında Istanbul Camilerinden çalınan çiniler
  • Peygamberler şehri Tarsus Ve Tarsus'da Bir özbek Vakfı
  • Başkent Ankara'nın Ihtiyacı Olan Kongre Merkezi Ne Zaman Yapılacak ?
  • Ankara Ulus Semtinde Türk Vakıf Araştırma Merkezi'nde 15.11.1998 Tarihinde Hali Sergisi Açılış Konuşması
  • Prof.dr. Albert Gabriel'e Ait Bazı Belgeler
  • Cumhuriyet'in Ilk Yıllarında Ankara'da Imâr Faaliyetlerinde
  • Cumhuriyet'in Ilk Yıllarında Ankara'da Imâr Faaliyetlerinde
  • Başbakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivinde Bulunan 12 Zilkâde 1262 H./ 21 Ekim 1846 Tarihli TeberrukÂt Eşyası
  • Atatürkcülük Ve 2001'li Yılların Türkiyesi üzerine
  • Ahilik Ve çıraklık Eğitim Ve öğretim Vakfı
  • Eski Eser Kaçakcılığı, Koleksiyonculuk Ve Müzecilik Tarihimize Bir Bakış
  • Cumhuriyet'in Derinliklerinden Hatıralar : Eski Ankaralılardan Dostum Sayın Nurettin Daş Ile
  • Medeniyetlerin Beşiği Anadolu Ve Kılikya Aphorodisias'ı ( Tisan Yapı Kooperatifi )-anatolıan : The Cradle Of Cı
  • Sultan ıı. Bayezıd'ın Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi'nde Bulunan Vakfiyelerindeki Tezyinat Ve
  • Bektaşi Nutku (kendini Bil Ki, Tanrıyı Bilesin)
  • Kültürümüzde Hoşgörü
  • Fatih Sultan Mehmed'in Eyüp Sultan Külliyesi Vakfiyesi
  • Hicaz Demiryolları Ve Vakıflar
  • Mostar Köprüsü Restorasyonu Hakkında Ilk ön Rapor
  • Atatürkün Vakıflar Hakkındaki Konuşmalrı
  • Selçuk-name
  • Xıv-xıx. Yüzyıl Vakfiyelerinde Türk Tezhip Sanatınının Gelişimi, Batı Tesirleri Ve Günümüzde Yorumlayanlar
  • Konyadaki Esk; Eserler Hakkında Atatürkün Başbakan Ismet Inönüye Telgrafı
  • Atatürkcülük Ve 2001'li Yılların Türkiyesi üzerine
  • Ord.prof.dr. Ahmed Süheyl ünver
  • Türk Kültürü Ve Yoksulluğu Ortadan Kaldırmak Için
  • Istanbul'un Fethine Kadar Beylik Dönemi Vakfiyeleri
  • Kıbrıs, Gürcistan, şirvan Fatihi Lala Mustafa Paşa'nın 1563 Tarihli Vakfiyesi
  • Vakıf Arazilere Ve Gayrimenkullerine Tecavüz Ve Düşündürdükleri
  • Günümüzde Sosyal Devlet Anlayışı Ve Imaretler
  • Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün Tekke Ve Zaviyelerin Kapatılmasından Sonra Taşınır Kültür Varlıklarının Korunması Ile
  • Türk Kültürünün Temeli Vakıflardır
  • Kültür Bakanlığı Tarihçesi Ve Milli Kültürümüz
  • Milli Kültür, Günümüz Türkiyesi Ve Muasır Medeniyetler Seviyesi
  • Eyüp Sultan Türbesi'nde 1919-1920 Tarihlerinde Yapılan
  • Merzifonlu Hacıbayramoğlu Maden Mühendisi Mehmed Akif Efendi
  • Selçuklu Tarihi, Selçuk Adı
  • Cumhuriyet Dönemi Kültür çınarlarından : Mahmut Akok
  • Mardin Vakıfları,imam Zeynel Abidin'in 1158 M. Tarihli, Ve
  • Tarihte Türk Adı Ne Zaman Ortaya çıktı ?
  • Sahib Ata Fahrü'd-din Ali'nin Konya Imaret Ve Sivas Gökmedrese Vakfiyeleri
  • Phil.dr.hamit Zübeyr Koşay
  • Taşınır Kültür Varlıklarımızın Korunması Ve Yasa Dışı Trafiğinin önlenmesi
  • Ragıp Efendi'nin 1913-1922 Yılları Sibirya Ve Türkistan
  • Istanbul Vakıf Hat Sanatları Müzesi'nde Bulunan Tılsımlı Iki Gömlek Ve Kültürümüzdeki Yeri
  • Niksar Vakıflarına Genel Bir Bakış
  • Gazi Yahya Paşa'nın 1506 Tarihli Vakfiyesi
  • Başbakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivinde Bulunan 12 Zilkâde 1262 H./ 21 Ekim 1846 Tarihli TeberrukÂt Eşyası
  • Kanuni Sultan Süleyman'ın Oğlu şehzade Mehmed'in 1548 Tarihli Vakfiyesi, Hududnamesi Ve Türk Sanatındaki Yeri
  • Merzifon Ulu Camisinin Yeri Ve Merzifon'da Türk Islam Eserleri
  • Merzifon, çelebi Sultan Mehmed Vakfı üzerine Bazı Belgeler
  • Hayat Ağacı, Kültürümüzdeki Yeri, önemi Ve Mitlerin Ardındaki Gerçek
  • Türk Kültürünün Izleri üzerinde Araştırmalar: Etrüskler'in Ilk Vatanı Anadolu Mu? : Truva Savaşı Ve Etrüskler
  • Yıldız çini Fabrikasına Ait Birkaç Vesika
  • Selçuklu Vakfiyeleri üzerine Bazı Düşünceler
  • Xıv. Asırda Tezhiblenmiş Beylik Dönemine Ait üç Kur'an Cüzü
  • Baki Kalan Bu Kubbede Hoş Bir Sedadır
  • Osmanlı Devletinin Kuruluşunun 700. Yıldönümü Münasebetiyle: Sultan ı.mahmud'un Orjinal Iki Vakfiyesi
  • ııı. Selim'in Vakfiyelerindeki Tezyinat Ve Türk Süsleme Sanatına Batı Sanatının Tesirleri
  • Osmanlı Dönemi Bazı Vakfiyelerin Hayır şartlarından Damlalar !
  • Bektaşilik Ve Masonluk
  • Minyatürle Ilgili Seçilmiş Bibliyografya
  • çelebi Mehmed Vakfı Arazisi üzerine Kurulan Merzifon Anatolian Koleji Ve Hastaneye Ait Bilgiler
  • Eski Eser Kaçakcılığı, Koleksiyonculuk Ve Müzecilik Tarihimize Bir Bakış
  • Safranbolulu Izzet Mehmet Paşa Vakfiyesi Ve Kütüphanesine Ait Tezyinatlı Iki Kur'an-ı Kerim
  • Istanbul Depremleri Ve Mimar Koca Sinan'ın Bilinmeyen Bazı Teknikleri
  • Merzifon'da Bilinmeyen Br Türbe '' Künbet Hatun ''
  • özel Müzeler Ve Denetimleri Hakkındaki Yönetmelik
  • Bitlis Vakıfları Ve Vakıf Eski Eserleri
  • Vakıf Eski Eserlerin Yeni Koruma Politikası
  • Sultan ııı.osman Vakfiyesi, Tezyinatı, Cilt Sanatı Ve Türk Kültüründeki Yeri
  • The Deed Of Foundatıon Of Sultan Osman The Thırd, ıts Embellıshments, Bındıng And ıts Place ın Turkısh Culture
  • Hacı Bektaş-ı Veli, Merzifon'da Piri Baba, Budapeşte'de Gül Baba Ve Bazı Bektaşi Vakıfları
  • Nurbanu ( Atik ) Valide Sultan'ın Istanbul-üsküdar'da 1582 Tarihinde Tesis Ettirdiği Vakfiyesi
  • Girit Defterdarı Rıdvanzade Hacı Mehmed Efendi Oğlu Ali Efendi'nin 1748 Tarihli Vakfiyesi Ve Tezyinatı
  • Bir çınarın Ardından... Yılmaz önge Dostumuz Hakkında Kısa Anekdotlar...
  • Beyhan Sultan Vakfiyeleri Ve Tezyinatları
  • Beypazarı Vakıflarına Genel Bir Bakış Ve Beypazarı Sadr-ı Azam Nasuh Paşa Hanı
  • Türk Kültürü Ve Biz
  • Bulgaristan'da Bulunan Osmanlı Vakıflarıdan Bir Demet
  • Bulgaristan'da Müftü Yardımcısı Yetiştiren Bir Vakıf Kuruluşu: Nüvvap
  • Ladik Ve Seyyid Ahmed-i Kebir Er-rıfai Hazretleri
  • Vakıflar Genel Müdürlüğü Halı Müzesi'nde
  • Bektaşi Nutku
  • Balkanlar Ve Kosova Facıası
  • Cumhuriyet'in Kuruluşunun 90. Yılında Başkent Ankara:
  • Istanbul Fethinin 555. Ayasofya'nın Müze Olmasının 74. Yıldönümü Vesilesiyle:
  • Atatürk'ün Vakıflarla Ilgili Sözleri
  • 893 H / 1488 M. Tarihli Akkoyunlu Yakub Han Vakfiyesi
  • Komünizmin Sembolü Lenin Yıkıldı, Sıra Bizans'ı Dize Getiren Fatih Sultan Mehmed'e Mi Geldi ?
  • Afganistan Tarihine Kısa Bir Bakış Ve Türk Subaylar Eskden Olduğu Gibi Milenyumda Da Afganistan Ordusunun EğitimÄ
  • Ayaş Vakfiyeleri üzerine Bir Deneme
  • Hacı Bayram-ı Veli Ve Tarıhe Bağlılık
  • Amasya-taşova- Alparslan Beldesi Seyyid Nureddin Alparslan Er- Rufâi'nin 655 H./1257 Tarihli Arapça Vakfiyesi Tercümesi Ve
  • Birgi Ulu Camii Içşn 1327 M. Tarihinde Yazılan Kur'an
  • Ankara'da Roma Anıtı- Res Gestae
  • A N " Akhi " Genealogical Tree
  • Milenyum Ruyası: Osmanlı Devleti'nin 700 Kuruluş Yıldönümü Ve Düşündürdükleri üzerine Bir Deneme
  • Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi'nde Bulunan Kendinden Desenli üzeri Yazılı Iki Kumaş
  • Kur'anda Yol Gösterici Ayetler
  • Amasya Vakıflarına Toplu Bakış
  • Izmir Bahri Baba Eski Musevi Mezarlığı
  • Anadolu'da Xııı. Yüzyıl Başlarında Bir Rufâi Zaviyesi
  • Glazed Tles Stolen From ıstanbul Mosques Between 1899-1920 Ottoman Period
  • Sultan ıı. Abdulhamid'in 1888 Tarihli Vakfiyesi Tezyinatı Ve Osmanlı Imparatorluğunda Ilk Toplu Konut Projesi
  • Tokat Vakıfları
  • şehirciliğe Katkısı Olan Kadınlar: Istanbul _üsküdar- Toptaşı, Nûrbânû ( Atik Valide ) Sultan Külliyesi
  • Türk Hâkimiyeti Döneminde Merzifon Mezarlıkları
  • Anadolu'da Xııı.y�zyıl B�r Rufa� Zav�yes�
  • Hayatını Vakıflara Vakfeden Y.mimar -mühendis Prof.dr. M. ılmaz önge
  • Başbakan Ismet Inönü'nün Cami,mescit Ve Diğer Vakıf Eski Eserlerin Korunmasıyla Ilgii Bütün Bakanlıklara Ve Genel Müdürlüklere G
  • EvkÂf-ı IslÂmiye Müzesi'nin Kuruluşu Ve Yönetmeliği
  • Giresun Ili Vakıflarına Toplu Bir Bakış
  • Türk-islam Yapılarında Kronoloji Denemesi
  • Merzifon Tarihinden Yapraklar
  • Momumentum Ancyranum-res Gestae- Ankara Yazıtı-augustus'un Yaptı?ı ??ler
  • Bayramlu Beyliği (hacıemiroğulları )
  • Osmanlı Devletinde Vakıflar Ve Sultan ıı. Bayezıd'ın Vakfiyeleri
  • Kur'anda Yol Gosterici Ayetler
  • Kur'an'ı Kerimdeki Cinle Ilgili Ayetlerin Tamamı
  • Kur'an-ı Kerim'ın Arapca ındırılmesı ıle ılgılı Ayetler
  • Xıı-xııı.yüzyıl Türk Hamamları
  • Tanrı Ve Yazğı
  • Balkanlar Ve Kosova Faciası
  • Amasyalı Meşhur Eski Devirdeki Tarihçiler
  • Başkent Ankaranın Kongre Merkezi Ne Zaman Yapılacak
  • Anadolunun Gobegınde 1229 Tarıhlı Tascı Ustalarının Dantel Gıbı ısledıgı Dıvrıgı Ulu Camı Ve Darussıfası
  • Merkez Efendının Mursıdı Merzıfonlu Sunbul Sınan
  • Merzıfonlu Tarıhcı ısmaıl Hamı Danısment
  • Amasyalı Tarıh Ve Cografyacılar
  • Milli Kütüphane'nin Dire?i Dr. Müjgan Cunbur 85 Ya??nda
  • Bektasılık Ve Tasavvuf
  • Alev?lerde Nas?p Alma Tören?
  • Asker? Kat?p Hafız ?brah?m Ethem Efend?’nin Eyüp Sultan Türbes?ne A?t Nukut Vakf?yeler? - Türkiye Vak?flar Bank.özelle?tir
  • Tar?kat-ı Rufaî ( Anonim )
  • Türk Tezh?p San'atına Genel B?r Bakı?
  • Sultanahmet Halı Müzes? Ve Vakıflar
  • Tokat Vakıfları
  • Toplumumuzda Kadın Ve Vakıf Kuran Kadınlarımız
  •