TÜRK-İSLAM KÜLTÜR VE MEDENİYETİ - TURK'S AND ISLAMİC CİVİLİZATİOAN, FOUNDATİONS, ART,HİSTORİCAL ART, HİSTORY
OSMANLI DEVLETİNİN KURULUŞUNUN 700. YILDÖNÜMÜ MÜNASEBETİYLE: SULTAN I.MAHMUD'UN ORJİNAL İKİ VAKFİYESİ
OSMANLI DEVLETİNİN KURULUŞUNUN 700. YILDÖNÜMÜ MÜNASEBETİYLE: SULTAN I.MAHMUD'UN ORJİNAL İKİ VAKFİYESİ
Bu makale 23-28 Eylül 1985 tarihinde İstanbul Üniversitesi Türkiyat Entstitüsü tarafından düzenlenen Milletlerarsı V. Türkoloji Kongresinde bildiri olarak sunulmuş, kuruluş ve Yazı İşleri Müdürlüğünü yaptığım Başbakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanan Vakıf ve Kültür Dergisi, S.5, Ağustos 1999, Ajan- Türk matbaası, s. 4-7.de yayımlanmıştır.
Sadi BAYRAM

Türk kültür tarihinin incelenmesinde, vakfiyelerin büyük önemi vardır. Zira, vakfiyeler, yapıldığı tarihteki sosyo-kütürel ortamı bize yansıtırlar. Üstelik bu el yazması unic eserler, o devrin kadıları tarafından da tasdik edildiğinden, vakfiyeyi yapan şahsın yakın dostlarını şahitler arasında görmemizi de sağlar. Diğer taraftan da doğrulukları tartışılmaz olduğu için de tarihi belge niteliğindedirler.

Sanat tarihi açısından ise, eski eserlerin yapıldığı tarihi kesin olarak öğrenme imkânına sahibiz. Diğer taraftan, vakfiyelerin süslemesi bize o devrin sanatını yansıtması açısından da önemidir.

Sultan I. Mahmud 3 Muharrem 1108 H. ( 2.8.1696) tarihinde Edirne'de doğmuş olup, babası Sultan II.Mustafa, annesi Saliha Valide Sultan'dır. 19 Rebi'ulevvel 1143 H./ 2.10.1730 tarihinde, 34 yaşında tahta çıkmış, 24 yıl, 2 ay saltanat sürdükten sonra 27 Safer 1168 H./13.12.1754 tarihinde, Cuma namazı sonunda Saraya dönerken at sırtında geçirdiği felç sebebiye İstanbul'da vefat etmiş, İstanbul-Yeni Cami, Hatice Turhan Sultan Türbesi'ne gömülmüş olup; Gazi, Kanbur, Sebkâti mahas ve lâkaplarını almıştır ( 1).
Sultan Mahmud, babası öldüğü zaman 7 yaşındaydı. Padişah olan
Amcası Sultan III. Ahmed'den iyi muamele gördü ve çocukluğu ile gençliği sarayda geçti. Lâle Devri'nin sebep olduğu ihtilâl yüzünden, amcasının tahtan indirimesi sonucunda da Padişah oldu.
I.Mahmud; bir Türk Rönesansı olan Lâle Devri'nden sonra İmparatorukta büyük bir hamle yapamamış, bir harbe iştirak edememiş olmasından dolayı da kahramanlık gösterememiş, buna karşılık safâhat hayatına fazlasıyla yer vermiş, 1733-1746 yılları arasında özellikle meşhur Kızlarağası Hacı Beşir Ağa'nın büyük tesirlerinde kalmıştır ( 2 ).
Musiki ve satranç oyununu seven Padişah, Galata Sarayı'nda gençlerin eğitimi için kütüphane, dershane yaptırmış, hocalar tayin etmiş, bugünkü Galatasaray Lisesi'nin bir nev'i temellerini atmıştır. Ayrıca, Ayasofya Camii'nde de bir kütüphane kurarak, bunların idamesi için vakıfar tesis etmiştir. Sultan Mahmud, kitabı ve okumayı seven, ilmi tartışmalarda da bulunabilen bir padişahtı.
Cağaloğu Sarayı yangın yerine Nur-u Osmaniye Camii'nin temellerini atmış, camiyi tamamlamak, ondan sonra Padişah olan Sultan III. Osman'a nasip olmuştur. I.Mahmud, Rumeli Hisarı, İstinye civarında da bir cami, Küçüksu Kandili Bahçesinde hamam, Nur-u Osmaniye Camii civarında han, hamam yaptırmış, bunların idamesi içinde vakıflar tesis etmiştir.

* * *
Başbakanlık Vakıfar Genel Müdürlüğü Kültür ve Tescil Dairesi Başkanıı Arşivi'nde Sultan I. Mahmud'un orijinal K.47, 54, 31, 44, 114 numaralı, ciltli, elyazması, tezhipli beş adet Vakfiye Defteri bulunmaktadır.
K.47 numaralı eser ile K.54 numaralı eser, metin olarak birbirinin aynı olmasına rağmen; iki eser tezyinatındaki tenakuz, Türk milli kültürünün bozulmaz hamurunun ve belki de bugüne gelişimizin bir aynası olarak kabul edilebilinir.
K.47 numaralı eser :
200 x 319 mm. ebadındaki eser, 84 varak, 168 sayfadır, Eserin cildi, klâsik Türk cildinin şaheser bir numunesidir. Miklepli ve mülemmâ şemselidir. Köşelerde geniş kartuşlar bulunmaktadır.

1 a yaprağında kadı tasdiki bulunmaktadır.
2 b varağında akantus yapraklarından oluşan barok tezyinat içerisinde " vakfiye hükümlerine uyulması" emri altında Padişah mührü vardır. Bunların altında tezyinatsız Rumeli ve Anadolu Kazaskerlerinin tasdiki bulunmaktadır.
Hemen arkasında zahriye göze çarpmaktadır ki, 128 x 288 mm. ebadında XVI. asır milli tezhibimizle karşılaşırız. Yaldız zemin, hatailer, siyah kontürler, renk armonisi, estetik ve uyumu, her şeyi ile Türk kültür ve zevkini yansıtmaktadır.
K.47 numaralı eserde yedi adet vakfiye bulunmaktadır. Bunlardan ilki Gurre-i Şevval 1152 H./ Ocak ortası 1740 M. tarihlerine tekâbül etmektedir.
Sultan I.Mahmud bu ilk vakfiyesinde ; 1740 yılında tesis ettiği Ayasofya Camii yanındaki kütüphanesi personeli maaşı; İstanbul Bahçe Kapusu'nda merhum Valide ( Turhan ) Sultan'ın inşa ettirdiği Cami avlusu yanında, babası II. Mustafa'nın da yattığı Türbede Yasin-i Şerif ve Tebâreke okumak üzere tayin olunan hademe-i hayratın ücretleri ; Galata, Tophane, Fındıklı, Beşiktaş ve Kasımpaşa'daki muhtelif çeşmelerin tamirlerinin yapılması için ; Malatya Sancağı Toros nahiyesinde 18 köyün mukataası, Ereğli Nahiyesi'nde Eski Ereğli adlı mahalde Sultan Çiftliği, Kıtık Nehri üzerinde iki değirmen; Çorlu Kazası'nda bir Çiftik vakfedilmiştir.
İlk vakfiye, 12 b varağında şahitlerle son bulur.
Aynı defterin 13 a varağında bulunan ikinci ( zeyl-ek) vakfiye 15 Şevval 1152 H./ 3 Ocak 1740 tarihlidir. Sayfanın sağ tarafında kadı tasdiki yer alır. Sürme yaldız akantus yapraklarından süslemesi meydana gelmekte, Padişah mührü bulunmaktadır. 13 a varağının üst kısmındaki tezyinat Barok uslûp özeliği gösterir. Hatırlanacağı gibi ilk vakfiye süslemesi klâsik Türk uslûbunda idi.
Zeyl vakfiyede; 30 adet Kur'an cüzü, bir Sahih-i Buhari ve hafızların ücreti ile ilgili olup vakfiye 18 b varağında sona ererken her vakfiyede olması gereken şahitlerden söz edilmez.
Üçüncü vakfiye 18 a varağında başlar ve bir önceki vakfiye süslemesi aksine XVII. yüzyıl sonu bir uslûp özelliği gösterir. Klâsik Türk uslûbu artık bozulmaya yüz tutmuştur.
3.Vakfiye; İbrahim Paşa Sarayı çevresinde, Mahmud Paşa Camii yanında, Cağaloğu Sarayı adıyla bilinen saray civarında, Fatma Sultan Sarayı yanmasıyla burada bir çifte hamam inşası, 18 dükkân, ev; Kayseri Talas'da Cebel-i Ali'deki arazi, kütüphane vakıflarına ilâve edilmektedir. 31 b yaprağında vakfiye sona erer, 31 a- 32. varaklar tamamen boştur. Bunun sebebini, cildin forma dikişlerinde arayabiliriz.
Tarihsiz olan bu vakfiye, 1154 H./ 1741 M. yılında Haremeyn Defterine kaydedildiğine göre; 1740 yılı ortalarında, ikinci vakfiyeden sonra kaleme alındığı mantığa uygun gelmektedir.
33 a varağında, Sultan I. Mahmud'un dördüncü vakfiyesini görüyoruz. Sultan II.Mahmud vakfiyelerinde önceki makalelerimizde (3) gördüğümüz Barok uslûp, yani Batı tesiri yine karşımıza çıkar. Akantus yaprakları pembe ve pembenin tonlarından yapılmıştır.
Şubat 1743 tarihi vakfiyede; kütüphanesi için Vidin Sancağı, Tuna Nehri ve Niğbolu'daki araziler konu edilmiştir. Vakfedilen topraklar bugün çeşitli ülkelerin eğemenliğindedir.
Vakfiye 39 b varağında sona erer. 39 a varağı boştur.

40 b varağında beşinci vakfiyenin kadı tasdiki bulunur.
40 a varağının üst kısmında, zahriye yerinde, vakfiyenin başlangıcında, pembe akantusardan meydana gelen barok uslûp yine karşımıza çıkar.

Beşinci vakfiye 18 Şevval 1156 H./ 25 Kasım 1743 M. tarihi olan bu eser; Çatalçeşme yanındaki Firuz Ağa Mahallesinde çeşiti odalar, At Meydanı yanında Fazlı Paşa Sarayı civarında 14 kargir oda, Ruznâme-i Evvel, Muhasebe-i Evvel ve Haremeyn-i Muhteremeyn Muhasebecisi'nin ikâmetine tahsis edildiğine dair vakfiye metni yer almaktadır. Vakfiye, 53 a varağında , şahitlerle son bulmaktadır.
54 numaralı varağın iki sasayfası da boştur.
55 b varağında altıncı vakfiyenin tasdiki yer alır. 55 a varağında vakfiyenin zahriye yerinin üst bölümü, takribi kare şeklinde, süslemesi sonra yapılmak üzere boş bırakılmıştır. Ancak bu boş kısmın altında XVI. asırda gördüğümüz, taç veya akroter diyebileceğimiz kısmın altında kalan, ince dikdörtgen bir alan, klâsik üslûpta tezyin edilmiştir. Kanaatımızca, üst kısmında barok, baroğun altında klâsik tezyinat denenmek istenmiş, müzehhipler şemayı ona göre hazırlamışlar, klâsik kısımlar yapılmış, barok kısımları yapan usta ya ayrılmış-vefat etmiş veya Padişah tarafından beğenilmemiş, tasvip görmemiştir. K.54 numaralı eserin yedi tezyinat şeması da aynen böyledir. Belki de, Padişah'ın iki sene sonra vefat etmesi sebebiyle tezyinatın yapılamamış olduğu düşünülebilir.
Altıncı vakfiye Gurre-i Receb 1165 H./ 19 Mayıs 1752 tarihlidir. Vakfiye; Fatih Camii civarında bir çeşme, Sultan ( II.) Bayezıd Han Camii yanında kargir han , 10 dükkân, Rumeli Hisarı'nda 10 dükkân, 9 mahzen, Hisar'da yalı yanında 2 dükkân, sebilhane, kayıkhane, yalı karşısında 3 dükkân, Hisar'da cami hatibine bir ev (lojman), Anadolu Hisarı yanında Küçüksu ile Boğazın birleştiği kısımının lebiderya kenarında Kandilli Bahçesi demekle meşhur olan yerde hamam ve dükkânlar, Küçüksu'da 3 kıt'a bostan, Ayvansaray'da Hatice Sultan Yalısı demekle meşhur yalı yanında 3 yalı, Topkapı Emine Sultan Sarayı hariminde yer ( arsa), Kuruçeşme Ekmekcioğlu Deresi yanında 100 zir'a arsa üzerindeki yalı, Selânik'te bir çiftlik, Sofya'da Kazanyanlova, Semako, Ponca, Florini kazalarındaki araziler, İstinye Mahallesi Rumeli Hisarı'nda yaptırdığı cami ve görevlilerinin giderlerine tahsis edilmiştir. Vakfiye 72 b varağında şahitlerle son bulur.
73 b varağında yedinci vakfiyenin kadı tasdiki yer alır. 73 varağında vakfiyenin zahriye kısmı, altıncı vakfiyede olduğu gibi, üst kısmı sonradan tezhiblenmek üzere boş bırakılmış, alt kısmı ise, yine altıncı vakfiyede olduğu gibi, ince bir dikdörtgen alan klâsik uslûpta tezyin edilmiştir.
Vakfiye 3 Muharrem 1167 H./ 21 Ekim 1753 M. tarihlidir. Geliri Evkaf-ı Humayûn vakıflarına sarfolunmak üzre çeşitli arazilerin vakfedilmesi, yedinci vakfiyenin konusudur. 83 b varağında şahitlerle sona erer. 84 a varağı tamamen boştur.

Sultan Birici Mahmud'un K.47 numaralı vakfiyesi, yedi vafiyenin bir araya getirilmesinden oluşmuş, klâsik uslûpta cildi yapılmış, bir ve üçüncü vakfiye zahriyesi yine klâsik üslûpta tezyin edilmiş, diğer üç vakfiye ise, batı tesirli Borok uslûpta, ancak Türk potasında erimiş biçimde süslenmiştir.
Bilindiği gibi, Lâle Devrinden sonra , milli kültürümüze batı tesirleri girmiştir. 2.10.1730 tarihinden 13.12.1754 tarihine kadar Osmanlı İmparatorluğuna hükmeden Sultan I. Mahmud'un bu yenilikleri beğendiği ve vakfiyesinin ikisi klâsik , üçü Türk tesirli Barok olmak üzere tezyin edildiği K.47 numaralı eserlerin tetkikinden anlaşılmak ise de; K.47 numaralı eserin diğer nüshası olan ve metin bakımından da eş olan K.54 numaralı eserin 3 a, 15 a, 20 a ( vakfiye sonu ), 21 a, 33 a(vakfiye sonu ), 34 a, 41 a, 57 a, 74 a. varakları incelendiğinde ; bu fikrin hüsn-ü kabul görmediği ve 54 numaralı eserin ( K.47 numaralı eserin altıncı vakfiyesinin tezyinatı gibi ) üst kısmın tezyinatı sonra yapılmak üzere, boş bırakılmış, alt kısım ise klâsik Türk uslûbu ile tezyin edilmiştir. Fark olarak sadece 20 a ve 33 a varaklarında vakfiye sonları da , vakfiyelerin başı gibi tezyin edilmiştir. Ayrıca sayfa kenar boşlukları sürme yaldızla hatâilerle doldurulmuştur.
K.54 numaralı eserin cildi kırmızı, alttan ayırma şemseli ve mikleplidir.

Birinci Mahmud'un vakfiyelerinin tezyinatı incelendiğinde görülür ki; Batı uslûpta deneme yapılmış, Batı ile Osmanlı Tezyinatı altlı üstlü kulanılmak istenmişse de , neticede vazgeçilmiş ve milli uslûba tekrar dönülmüştür. Fakat, 70 sene sonra Sultan II. Mahmud'un vakfiyelerindeki tezyinat incelendiğinde ise, milli kültüre yeniden dönüşü göremiyoruz. Bununla birlikte Sultan II. Mahmud'un Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi'nde buunan K.189, 190, 191 ve 192 numaralı vakfiyeleri, yine de Türk potasında eritilmiş batı tesirli Barok eserlerdir. Bunun yanında Sultan II. Mahmud'un da bazı ciltleri de klâsik uslûpludur.
DİPNOT :
1.Suha Umur; Osmanlı Padişahlarının Tuğraları, Cem Yayınevi, İstanbul 1980, s.246-253.
2. Hacı Beşir Ağa, Sultan III. Ahmed'in şehzadeliği sırasında da hizmet etmiş, 1713'de Kıbrıs'a sürgün gönderilmiş, 1717'de Dar'üs-saade Ağalığına getirilmiş, bir çok vakıflar tesis etmiştir. Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından 1993 yılında restore edilen İzmir Kızlarağası Hanı da onun vakfıdır. 638 numaralı defterin 134 sıra, 65. sırasında kayıtlı 7 Aralık 1744 tarihi vakfiyeye göre, han Bina Emini( mutemet) İzmirli Miyenizâde el-Hac Ahmed Ağa bini Süleyman tarafından ödemeleri yapılmış, 123.275,5 kuruşa mal olmuş ve Hacı Beşir Ağa'dan söz konusu para tamamen tahsil ederek helâlleşmişlerdir.
3. Karşılaştırma için Bkz:
Sadi Bayram, Sultan II. Mahmud'un Vakfiyelerindeki Tezyinat,
Vakıflar Dergisi, S.XVIII, Ankara 1983, s.147-188.
Sadi Bayram; Sultan II.Bayezıd'ın Vakfiyeleri ve Hududnâmesindeki Tezyinat ve Kültürümüzdeki Yeri, IX.Türk Sanatları Kongresi, İstanbul 1991.
Sadi Bayram; III. Selim'in Vakfiyelerindeki Tezyinat ve Türk Süsleme Sanatına Batı Sanatının Etkileri, Kültür ve Sanat, T.İş Bankası Yayınları, S.2,Ankara 1989,s.71-75.
Sadi Bayram; Beyhan Sultan Vakfiyeleri, Tezyinatları ve Süslemeleri, Kültür ve Sanat, T.İş Bankası Yayınları, S.9, Ankara 1991, s.70-73.
-------
-
RENKLİ Slaytlar : (15 adet.)
1-Sultan I. Mahmud'un K.47 numaralı vakfiyesinin cildi.
2-Sultan I. Mahmud'un K.47 numaralı vakfiyesinin 2 a varağındaki tezyinat .
3-Sultan I. Mahmud'un K.47 numaralı vakfiyesinin 18 a varağındaki tezyinat .
4-Sultan I. Mahmud'un K.47 numaralı vakfiyesinin 33 a varağındaki Barok tezyinat .
5-Sultan I. Mahmud'un K.47 numaralı vakfiyesinin 55 a varağındaki tezyinat .
6-Sultan I. Mahmud'un K.47 numaralı vakfiyesinin 74 a varağındaki tezyinat .
7-Sultan I. Mahmud'un K.54 numaralı vakfiyesinin cildi.
8-Sultan I. Mahmud'un K.54 numaralı vakfiyesinin 3 a varağındaki tezyinat .
9-Sultan I. Mahmud'un K.54 numaralı vakfiyesinin 15 a varağındaki tezyinat .
10-Sultan I. Mahmud'un K.54 numaralı vakfiyesinin 20 a varağındaki vakfiye sonundaki tezyinat .
11-Sultan I. Mahmud'un K.54 numaralı vakfiyesinin 21 a varağındaki tezyinat .
12-Sultan I. Mahmud'un K.54 numaralı vakfiyesinin 33 a varağındaki vakfiye sonu tezyinatı .
13-Sultan I. Mahmud'un K.54 numaralı vakfiyesinin 34 a varağındaki tezyinat .
14-Sultan I. Mahmud'un K.54 numaralı vakfiyesinin 41 a varağındaki tezyinat .
15-Sultan I. Mahmud'un K.54 numaralı vakfiyesinin 57 a varağındaki tezyinat .
------------------------------------------------------------
İNGİLİZCE İÇİN ÖZET :
Türk kültür tarihinin incelenmesinde, vakfiyelerin büyük önemi vardır. Zira, vakfiyeler, yapıldığı tarihteki sosyo-kütürel ortamı bize yansıtırlar. Üstelik bu el yazması unic eserler, o devrin kadıları tarafından da tasdik edildiğinden, vakfiyeyi yapan şahsın yakın dostlarını şahitler arasında görmemizi de sağlar. Diğer tarftan da doğrulukları tartışılmaz olduğu için de tarihi belge niteliğindedirler.
Sanat tarihi açısından ise, eski eserlerin yapıdığı tarihi kesin olarak öğrenme imkanına sahibiz. Diğer taraftan, vakfiyelerin süslemesi bize o devrin sanatını yansıtması açısından da önemidir.
Sultan I. Mahmud 2.8.1696 tarihinde Edirne'de doğmuş olup, babası Sultan II.Mustafa, annesi Saliha Valide Sultan'dır. 2.10.1730 tarihinde, 34 yaşında tahta çıkmış, 24 yıl, 2 ay saltanat sürdükten sonra 13.12.1754 tarihinde, Cuma namazı sonunda Saraya dönerken at sırtında felç sebebiye İstanbul'da vefat etmiş, İstanbul-Yeni Cami, Hatice Turhan Sultan Türbesi'ne gömülmüştür.
I. Mahmud; Lâle Devri sonuncundaki ihtilâl neticesi, amcasının
tahtan indirimesi sonucunda da Padişah oldu. Bir Türk Rönesansı olan Lâle Devri'nden sonra İmparatorukta büyük bir hamle yapamamış, bir harbe iştirak edememiş olmasından dolayı da kahramanlık gösterememiş, buna karşılık safâhat hayatına kafi derecede yer vermiş, 1733-1746 yılları arasında özellikle meşhur Kızlarağası Hacı Beşir Ağa'nın büyük tesirlerinde kalmıştır .
Başbakanık Vakıfar Genel Müdürlüğü Kültür ve Tescil Dairesi Başkanığında bulunan Arşiv'de ;Sultan I. Mahmud döneminde yazılmış, el yazması, ciltli, tezhipli beş vakfiye defteri bulunmaktadır. Bunlar 47, K.54, K.31, K.44, K.114 numaralı eserlerdir.
K.47 ile K.54 numaraı eserler birbirinin metin olarak aynısıdır. Birinin mütevellide, birinin ise Padişahta kalması için yazdırıldığı düşünülebilir. İçinde 7 adet vakfiye bulunmaktadır.
Eserlerin cildi, klâsik Türk cildi şeklinde ciltlenmiş ve dekore edilmiştir. Türk kütür ve medeniyetinin eşşiz numuneleri sayılabilir. Ancak vakfiyelerin başangıç sahifelerinde bulunan tezyinatlarda, Lâle devrinden itibaren Türk kültürüne giren Batı uslupları tesirleri görülmeye başlar. II.Mahmud'da ise artık bu tesir oturmuş, Türk potasında erimiştir.

K.47 numaralı eserin bir ve üçüncü vakfiyelerinin zahriye sayfaarı Kâsik Türk uslûbunda, iki , dört ve beşinci vakfiyeler barok uslupta, altı ve yedinci vakfiyelerin başangıcının üstü, sonradan tezhipenmek üzere boş bırakımış, altlarında küçük bir dikdörtgen alan Türk uslûbunda tezhiplenmiştir. Belki de sanatkâr, üstü barok, altı Türk uslûblu bir kompozisyon düşünüyordu ? Ancak düşüncesini neden tahakkuk ettiremediğini bilemiyoruz . 6-7. vakfiyeler, Padişah'ın ölümünden iki sene önce hazırlanmıştır . Belki de I.Mahmud'un ölümü ile bundan vazgeçilmiş olabilir ?

Ancak; K.54 numaralı eserin yedi tezyinatı, üstü boş bırakılmış, altında ise küçük bir alan K.47 numaralı eserin 6-7. vafiyelerinde olduğu gibi, Türk uslûbunda tezyin edilmiştir.
------------------------
Yayınlandığı Yer: Milletlerarası V.Türkoloji Kongresi bildirisi ,23.09.1985
Yazar : Sadi Bayram
Konuyla İlgili Diğer Başlıklar:
  • IdizÂde, ÂkifzÂde Mustafa Efendi Ve Eserleri
  • IdizÂde, ÂkifzÂde Mustafa Efendi Ve Eserleri
  • Hacettepe üniversitesi'nden Bir Yıldız Kaydı
  • Türk Müzeciliğinin çınarları
  • ?Îdî-zâde -Âkif-zâde Abdurrahim El-amasî Sülâlesi Ve Eserleri
  • Türk Kültüründe Icâzetnâmeler
  • Sabık Sultan ıı. Abdulhâmid'ın Selânik'den Istanbul'a Göçü
  • Amasya Uluslararası Alimler Sempozyumu Ardından
  • Kur'an Ve ılım
  • Kaynaklara Göre Güney-doğu Anadolu'da Ptoto- ön Türkler
  • Osmanlıda Resi Ilk Müze Adı Ne Zaman Ortaya çıktı?
  • Ayasofya Camii, Müze Olması Ve Ardındaki Gerçekler
  • Türk Kültüründe ölüm
  • Sevgi Ve Yardımlaşmada Yarışalım
  • Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi'nde Bulunan 1783-1810 Tarihleri Arasında Işlem Görmüş Bir Mühür Tatbik Deft
  • Kur'an Ve Bilgisayar-computer Ilişkisi
  • Sultan ıı. Bayezıd?ın Hattatı, Amasyalı şeyh Hamdullah Kur'an-ı Kerim'i Ve Bir Hâtıra
  • ?Îdî-zâde (- âkif-zâde) Abdurrahim El-amasî Sülâlesi Ve Eserleri
  • Osmanlı Döneminde Latin Harflerine Geçiş çalışmaları
  • Mühr-ü Süleyman Ve Türk Kültürü
  • Izgü Mescid
  • Taceddin Sultan Ve Evradı
  • çift Başlı Kartal
  • Bâki Kalan Bu Kubbede Hoş Bir Sedâdır
  • Ayasofya Camii, Müze Olması Ve Ardındaki Gerçekler
  • Bosna- Hersek Ve Balkanlarda Vakıf Kültür Izleri
    (seminer Konu?mas? )
  • Ahlat Vakıfları
  • Selçuklu Kervansaraylarının Turizme Açılması
  • Hasan Paşa'nın Vakfı, şeyhülislÂm Ankaravi Mehmed Emin Efendi Vakfiyesi, Ve Ankara Sulu Han HikÂyesi
  • Yemen Fatihi Gazi Sinan Paşa Vakfiyeleri, Tezyinatı Ve Türk Süsleme Sanatındaki Yeri
  • Yakın Tarihimizde Merzifon, Merzifon Anatolian Koleji
  • Milli Kültür, Günümüz Türkiyesi Ve Muasır Medeniyetler Seviyesi
  • Türk Hat, Yazı-resim, Cilt Ve Tezhip Sanatı Ile Ilgili
  • Vakıflar Dergisi Makaleler Fihristi ( 27. Sayıya Kadar )
  • Cumhuriyetin 75. Yılında Vakıflar
  • Sultan ıı. Mahmud'un Vakfiyelerindeki Tezyinat
  • Maniheizm Doğuşu, Gelişimi Ve Tesirleri
  • özel Müzeler Ve Denetimleri Hakkında Yönetmelik
  • Günümüzde Sosyal Devlet Anlayışı Ve Imaretler
  • Türk'ün Yolu Nereye Gidiyor
  • Toplumumuzda Kadın Ve Vakıf Kuran Kadınlarımız
  • Osmanlı Devleti Hakkında Bir Kronoloji Denemesi
  • Toplumumuzda Kadın Ve Vakıf Kuran Kadınlarımız
  • Cumhuriyetin 75. Yılında Vakıflar
  • Medeniyetlerin Beşiği Anadolu Ve Kılikya Aphrodosıas'ı ( Tisan )
  • Anadolu Turk - ıslam Sanatında Bazı Yapılar Ve Kronolojıye Aıt Katalog Denemesı...
  • Türk Kültüründe ölüm !
  • Büyük Türk Düşünürü Hacı Bayram-ı Veli Ve Akkoyunlu Uzun Hasan'ın Ankara Hacı Bayram Türbesi'ne Vakfettiği H
  • Xıv-xıx. Yüzyıl Vakfiyelerinde Türk Tezhip Sanatınının Gelişimi, Batı Tesirleri Ve Günümüzde Yorumlayanlar
  • Anadolu'da Ilk RufÂiler Ve Hz.zeynel Abidin Ali Er-rufÂi El-abdali El-kayserani Soyuna Ait Bir Deneme Anad
  • Osmanlı Döneminde 1899 -1920 Yıllarında Istanbul Camilerinden çalınan çiniler
  • Peygamberler şehri Tarsus Ve Tarsus'da Bir özbek Vakfı
  • Başkent Ankara'nın Ihtiyacı Olan Kongre Merkezi Ne Zaman Yapılacak ?
  • Ankara Ulus Semtinde Türk Vakıf Araştırma Merkezi'nde 15.11.1998 Tarihinde Hali Sergisi Açılış Konuşması
  • Prof.dr. Albert Gabriel'e Ait Bazı Belgeler
  • Cumhuriyet'in Ilk Yıllarında Ankara'da Imâr Faaliyetlerinde
  • Cumhuriyet'in Ilk Yıllarında Ankara'da Imâr Faaliyetlerinde
  • Başbakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivinde Bulunan 12 Zilkâde 1262 H./ 21 Ekim 1846 Tarihli TeberrukÂt Eşyası
  • Atatürkcülük Ve 2001'li Yılların Türkiyesi üzerine
  • Ahilik Ve çıraklık Eğitim Ve öğretim Vakfı
  • Eski Eser Kaçakcılığı, Koleksiyonculuk Ve Müzecilik Tarihimize Bir Bakış
  • Cumhuriyet'in Derinliklerinden Hatıralar : Eski Ankaralılardan Dostum Sayın Nurettin Daş Ile
  • Medeniyetlerin Beşiği Anadolu Ve Kılikya Aphorodisias'ı ( Tisan Yapı Kooperatifi )-anatolıan : The Cradle Of Cı
  • Sultan ıı. Bayezıd'ın Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi'nde Bulunan Vakfiyelerindeki Tezyinat Ve
  • Bektaşi Nutku (kendini Bil Ki, Tanrıyı Bilesin)
  • Kültürümüzde Hoşgörü
  • Fatih Sultan Mehmed'in Eyüp Sultan Külliyesi Vakfiyesi
  • Hicaz Demiryolları Ve Vakıflar
  • Mostar Köprüsü Restorasyonu Hakkında Ilk ön Rapor
  • Atatürkün Vakıflar Hakkındaki Konuşmalrı
  • Selçuk-name
  • Xıv-xıx. Yüzyıl Vakfiyelerinde Türk Tezhip Sanatınının Gelişimi, Batı Tesirleri Ve Günümüzde Yorumlayanlar
  • Konyadaki Esk; Eserler Hakkında Atatürkün Başbakan Ismet Inönüye Telgrafı
  • Atatürkcülük Ve 2001'li Yılların Türkiyesi üzerine
  • Ord.prof.dr. Ahmed Süheyl ünver
  • Türk Kültürü Ve Yoksulluğu Ortadan Kaldırmak Için
  • Istanbul'un Fethine Kadar Beylik Dönemi Vakfiyeleri
  • Kıbrıs, Gürcistan, şirvan Fatihi Lala Mustafa Paşa'nın 1563 Tarihli Vakfiyesi
  • Vakıf Arazilere Ve Gayrimenkullerine Tecavüz Ve Düşündürdükleri
  • Günümüzde Sosyal Devlet Anlayışı Ve Imaretler
  • Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün Tekke Ve Zaviyelerin Kapatılmasından Sonra Taşınır Kültür Varlıklarının Korunması Ile
  • Türk Kültürünün Temeli Vakıflardır
  • Kültür Bakanlığı Tarihçesi Ve Milli Kültürümüz
  • Milli Kültür, Günümüz Türkiyesi Ve Muasır Medeniyetler Seviyesi
  • Eyüp Sultan Türbesi'nde 1919-1920 Tarihlerinde Yapılan
  • Merzifonlu Hacıbayramoğlu Maden Mühendisi Mehmed Akif Efendi
  • Selçuklu Tarihi, Selçuk Adı
  • Cumhuriyet Dönemi Kültür çınarlarından : Mahmut Akok
  • Mardin Vakıfları,imam Zeynel Abidin'in 1158 M. Tarihli, Ve
  • Tarihte Türk Adı Ne Zaman Ortaya çıktı ?
  • Sahib Ata Fahrü'd-din Ali'nin Konya Imaret Ve Sivas Gökmedrese Vakfiyeleri
  • Phil.dr.hamit Zübeyr Koşay
  • Bulgarlar'ın Antik Başkenti Bulgar şehrindeki Islam Dönemi Mimari Eserlere Ait Panorama
  • Taşınır Kültür Varlıklarımızın Korunması Ve Yasa Dışı Trafiğinin önlenmesi
  • Ragıp Efendi'nin 1913-1922 Yılları Sibirya Ve Türkistan
  • Istanbul Vakıf Hat Sanatları Müzesi'nde Bulunan Tılsımlı Iki Gömlek Ve Kültürümüzdeki Yeri
  • Niksar Vakıflarına Genel Bir Bakış
  • Gazi Yahya Paşa'nın 1506 Tarihli Vakfiyesi
  • Başbakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivinde Bulunan 12 Zilkâde 1262 H./ 21 Ekim 1846 Tarihli TeberrukÂt Eşyası
  • Kanuni Sultan Süleyman'ın Oğlu şehzade Mehmed'in 1548 Tarihli Vakfiyesi, Hududnamesi Ve Türk Sanatındaki Yeri
  • Merzifon Ulu Camisinin Yeri Ve Merzifon'da Türk Islam Eserleri
  • Merzifon, çelebi Sultan Mehmed Vakfı üzerine Bazı Belgeler
  • Hayat Ağacı, Kültürümüzdeki Yeri, önemi Ve Mitlerin Ardındaki Gerçek
  • Türk Kültürünün Izleri üzerinde Araştırmalar: Etrüskler'in Ilk Vatanı Anadolu Mu? : Truva Savaşı Ve Etrüskler
  • Yıldız çini Fabrikasına Ait Birkaç Vesika
  • Selçuklu Vakfiyeleri üzerine Bazı Düşünceler
  • Xıv. Asırda Tezhiblenmiş Beylik Dönemine Ait üç Kur'an Cüzü
  • Baki Kalan Bu Kubbede Hoş Bir Sedadır
  • ııı. Selim'in Vakfiyelerindeki Tezyinat Ve Türk Süsleme Sanatına Batı Sanatının Tesirleri
  • Osmanlı Dönemi Bazı Vakfiyelerin Hayır şartlarından Damlalar !
  • Bektaşilik Ve Masonluk
  • Minyatürle Ilgili Seçilmiş Bibliyografya
  • çelebi Mehmed Vakfı Arazisi üzerine Kurulan Merzifon Anatolian Koleji Ve Hastaneye Ait Bilgiler
  • Eski Eser Kaçakcılığı, Koleksiyonculuk Ve Müzecilik Tarihimize Bir Bakış
  • Safranbolulu Izzet Mehmet Paşa Vakfiyesi Ve Kütüphanesine Ait Tezyinatlı Iki Kur'an-ı Kerim
  • Istanbul Depremleri Ve Mimar Koca Sinan'ın Bilinmeyen Bazı Teknikleri
  • Merzifon'da Bilinmeyen Br Türbe '' Künbet Hatun ''
  • özel Müzeler Ve Denetimleri Hakkındaki Yönetmelik
  • Bitlis Vakıfları Ve Vakıf Eski Eserleri
  • Vakıf Eski Eserlerin Yeni Koruma Politikası
  • Sultan ııı.osman Vakfiyesi, Tezyinatı, Cilt Sanatı Ve Türk Kültüründeki Yeri
  • The Deed Of Foundatıon Of Sultan Osman The Thırd, ıts Embellıshments, Bındıng And ıts Place ın Turkısh Culture
  • Hacı Bektaş-ı Veli, Merzifon'da Piri Baba, Budapeşte'de Gül Baba Ve Bazı Bektaşi Vakıfları
  • Nurbanu ( Atik ) Valide Sultan'ın Istanbul-üsküdar'da 1582 Tarihinde Tesis Ettirdiği Vakfiyesi
  • Girit Defterdarı Rıdvanzade Hacı Mehmed Efendi Oğlu Ali Efendi'nin 1748 Tarihli Vakfiyesi Ve Tezyinatı
  • Bir çınarın Ardından... Yılmaz önge Dostumuz Hakkında Kısa Anekdotlar...
  • Beyhan Sultan Vakfiyeleri Ve Tezyinatları
  • Beypazarı Vakıflarına Genel Bir Bakış Ve Beypazarı Sadr-ı Azam Nasuh Paşa Hanı
  • Türk Kültürü Ve Biz
  • Bulgaristan'da Bulunan Osmanlı Vakıflarıdan Bir Demet
  • Bulgaristan'da Müftü Yardımcısı Yetiştiren Bir Vakıf Kuruluşu: Nüvvap
  • Ladik Ve Seyyid Ahmed-i Kebir Er-rıfai Hazretleri
  • Vakıflar Genel Müdürlüğü Halı Müzesi'nde
  • Bektaşi Nutku
  • Balkanlar Ve Kosova Facıası
  • Cumhuriyet'in Kuruluşunun 90. Yılında Başkent Ankara:
  • Istanbul Fethinin 555. Ayasofya'nın Müze Olmasının 74. Yıldönümü Vesilesiyle:
  • Atatürk'ün Vakıflarla Ilgili Sözleri
  • 893 H / 1488 M. Tarihli Akkoyunlu Yakub Han Vakfiyesi
  • Komünizmin Sembolü Lenin Yıkıldı, Sıra Bizans'ı Dize Getiren Fatih Sultan Mehmed'e Mi Geldi ?
  • Afganistan Tarihine Kısa Bir Bakış Ve Türk Subaylar Eskden Olduğu Gibi Milenyumda Da Afganistan Ordusunun EğitimÄ
  • Ayaş Vakfiyeleri üzerine Bir Deneme
  • Hacı Bayram-ı Veli Ve Tarıhe Bağlılık
  • Amasya-taşova- Alparslan Beldesi Seyyid Nureddin Alparslan Er- Rufâi'nin 655 H./1257 Tarihli Arapça Vakfiyesi Tercümesi Ve
  • Birgi Ulu Camii Içşn 1327 M. Tarihinde Yazılan Kur'an
  • Ankara'da Roma Anıtı- Res Gestae
  • A N " Akhi " Genealogical Tree
  • Milenyum Ruyası: Osmanlı Devleti'nin 700 Kuruluş Yıldönümü Ve Düşündürdükleri üzerine Bir Deneme
  • Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi'nde Bulunan Kendinden Desenli üzeri Yazılı Iki Kumaş
  • Kur'anda Yol Gösterici Ayetler
  • Amasya Vakıflarına Toplu Bakış
  • Izmir Bahri Baba Eski Musevi Mezarlığı
  • Anadolu'da Xııı. Yüzyıl Başlarında Bir Rufâi Zaviyesi
  • Glazed Tles Stolen From ıstanbul Mosques Between 1899-1920 Ottoman Period
  • Sultan ıı. Abdulhamid'in 1888 Tarihli Vakfiyesi Tezyinatı Ve Osmanlı Imparatorluğunda Ilk Toplu Konut Projesi
  • Tokat Vakıfları
  • şehirciliğe Katkısı Olan Kadınlar: Istanbul _üsküdar- Toptaşı, Nûrbânû ( Atik Valide ) Sultan Külliyesi
  • Türk Hâkimiyeti Döneminde Merzifon Mezarlıkları
  • Anadolu'da Xııı.y�zyıl B�r Rufa� Zav�yes�
  • Hayatını Vakıflara Vakfeden Y.mimar -mühendis Prof.dr. M. ılmaz önge
  • Başbakan Ismet Inönü'nün Cami,mescit Ve Diğer Vakıf Eski Eserlerin Korunmasıyla Ilgii Bütün Bakanlıklara Ve Genel Müdürlüklere G
  • EvkÂf-ı IslÂmiye Müzesi'nin Kuruluşu Ve Yönetmeliği
  • Giresun Ili Vakıflarına Toplu Bir Bakış
  • Türk-islam Yapılarında Kronoloji Denemesi
  • Merzifon Tarihinden Yapraklar
  • Momumentum Ancyranum-res Gestae- Ankara Yazıtı-augustus'un Yaptı?ı ??ler
  • Bayramlu Beyliği (hacıemiroğulları )
  • Osmanlı Devletinde Vakıflar Ve Sultan ıı. Bayezıd'ın Vakfiyeleri
  • Kur'anda Yol Gosterici Ayetler
  • Kur'an'ı Kerimdeki Cinle Ilgili Ayetlerin Tamamı
  • Kur'an-ı Kerim'ın Arapca ındırılmesı ıle ılgılı Ayetler
  • Xıı-xııı.yüzyıl Türk Hamamları
  • Tanrı Ve Yazğı
  • Balkanlar Ve Kosova Faciası
  • Amasyalı Meşhur Eski Devirdeki Tarihçiler
  • Başkent Ankaranın Kongre Merkezi Ne Zaman Yapılacak
  • Anadolunun Gobegınde 1229 Tarıhlı Tascı Ustalarının Dantel Gıbı ısledıgı Dıvrıgı Ulu Camı Ve Darussıfası
  • Merkez Efendının Mursıdı Merzıfonlu Sunbul Sınan
  • Merzıfonlu Tarıhcı ısmaıl Hamı Danısment
  • Amasyalı Tarıh Ve Cografyacılar
  • Milli Kütüphane'nin Dire?i Dr. Müjgan Cunbur 85 Ya??nda
  • Bektasılık Ve Tasavvuf
  • Alev?lerde Nas?p Alma Tören?
  • Asker? Kat?p Hafız ?brah?m Ethem Efend?’nin Eyüp Sultan Türbes?ne A?t Nukut Vakf?yeler? - Türkiye Vak?flar Bank.özelle?tir
  • Tar?kat-ı Rufaî ( Anonim )
  • Türk Tezh?p San'atına Genel B?r Bakı?
  • Sultanahmet Halı Müzes? Ve Vakıflar
  • Tokat Vakıfları
  • Toplumumuzda Kadın Ve Vakıf Kuran Kadınlarımız
  •