TOKAT VAKIFLARI
Tokat GaziosmanPa�a �niversitesi taraf�ndan Vak�f Haftas� m�nasebetiyle 1998 y�l�nda Tokat�ta tertiplenen Sempozyum konu�mas�.
Sadi BAYRAM
Tokat, Beylik D�neminin �nemli merkezlerinden biri olup, k�lt�r tarihimizin eski vak�flar�n�n bulundu�u �nemli bir ilimizdir.
G�n�m�ze ula�an Sel�uklu vakfiyeleri oldukca az olup, bir k�sm� m�tevelliler, bir k�sm� yang�n, sel gibi tabii afetler neticesi kaybolmu�, Hazine ve Evkaf Naz�rl��� k�t�k defterlerine c�z'i bir k�sm� ge�mi�, di�erleri de maalesef kaybolmu�tur. Ar�ivine, milli tarihine �nem vermeyen milletler tarihin karanl�klar�nda koybolaca�� gibi, ele ge�en vesikalarla da karanl�kta kalm�� baz� meseleler, ayd�nlanmaktad�r.
765 H./1364 M. tarihli Ahi Ahmed Pa�a nam� ile bilinen Mehmed Muhiddin Hoca Cemaleddin Mahallesinde, arsas�n� 3.700 dirheme sat�n ald��� mahale bir cami in�a ettirmi�, caminin sa� taraf�na bir zaviye yapt�rm��, zaviye sa��na da bir f�r�n ve bir sofa ile bir odadan m�te�ekkil bir bina ile bah�e i�erisine lojman yapt�rm��t�r.
Bunlar� idamesi i�in de :
1.Hatun Camisi civar�nda, Mustafa Hamam� diye bilinen �ifte hamam, 2.Kiryas mevkiinde 2 bah�e,
3.Kazabad Nahiyesine ba�l� Kisra, Bostan obas�, Uluoba k�ylerinde �iftlik, ve bu k�ylerin tamam�,
4.Kazabad Nahiyesine ba�l� Boziki, Avare, Ekdir, Ku�cu, Mumicak, K�yleri ile Ahudcuk bo�az� denilen mezra,
5.Art�kabad Nahiyesine ba�l� Kamgiz K�y�,
6.Tokat merkez, Manifaturac�lar. Bakkallar �ar��lar�ndaki
arastalardaki d�kkanlar� vakfetmi�tir.
Vak�fta G�revliler :
-------------------
1 naz�r,
2 imam,
2 m�ezzin,
1 marangoz,
1 Yap� ustas�,
1 Ferra�,
1 A�c�,
1 Su yolu tamircisi,
1 Tahsildar,
1 ��kembe Hammal�,
4 T�rbe han,
�cretler :
----------
Naz�ra, g�nl�k �� g�m�� dirhem, her sene 80 kile bu�day, 40 kile arpa,
�mama, g�nl�k bir dirhem, her sene 50 kile bu�day, 50 kile arpa,
M�ezzine, g�nl�k bir dirhem, her sene 20 kile bu�day, 20 kile
arpa,
Ekmekci, g�nl�k bir dirhem, her sene 10 kile bu�day, 10 kile arpa,
Ferra�a, g�nl�k 2 dirhem, 60 kile bu�day, 60 kile arpa,
A�c�ya, g�nl�k bir dirhem. 40 kile bu�day, 40 kile arpa,
Nakip ve Tahsidara, g�nl�k 2 dirhem, b30 kile bu�day, 30 kile
arpa,
H�kk�m'a, g�nl�k 2 dirhem,
��kenbe Hammal�na, her sene 15 kile bu�day, 15 kile arpa,
D�rt T�rbe han'a, y�ll�k 400 dirhem, 20 kile (bu�day ve arpa),
�a�e :
-------
Her cuma, 1 Batman pirin�, 1 batman sade ya�, 1 Batman koyun eti normal yeme�e il�ve edilecek,
Zaviyeye her sene 800 dirhem ia�e i�in harcanacak. Ayr�ca 20 kile bu�day, 20 batman pirin�, 4 batman sade ya�, 6 batman koyun eti, 4 batman s�z�lm�� bal ( bal�n yar�s� yeme�e, yar�s� �erbete kullan�lacak) kullan�lacak, yeteri kadar tuz ve nohut al�nacak.
Vakfiyeden edindi�imiz bu bilgiler, 1364 senesindeki sosyo-k�lt�rel durumu, ekonomik durumu, sergilemesi, vak�f abide ve eski eserlerin in�a tarihini vermesi, bak�m�ndan �nem arzetmektedir.
Tokat vakfiye fihristleri incelendi�inde, Tokat merkezde 185
kay�t,
Artova ile ilgili 45 kay�t,
Erbaa ile ilgili 19 kay�t,
Niksar ile ilgili 66,
Zile- Turhal ile ilgili 208 kay�t bulunmakta olup, bunlar�n �o�u imam- m�ezzin tayini ile ilgili �ahsiyet kay�tlar�d�r.
En eski tarihli baz� vak�flar� ad� verilecek olursa :
Niksar, Dani�mend Gazi Vakf� 560 H./ 1164 M.
Zile Ahi Ali ve Emir Yakup �ah vakf� 665 H./ 1266 M.
Emir Mesud ibni Mahmud Sonlu vakf� 694 H./ 1295 M.
Zile, H�seyinabad Divan Osman Pa�a K�y�nde Emirci Sultan Vakf� 721 H. / 1321 M.
Niksar, Hac� Mehmed-Ahi Pehlivan Vakf� 723 H./1323 M.
Beyler �elebi ibni merhum �elebi Tac�ddin Vakf� 725 H./ 1325 M. Re�adiye Esleme Hatun Vakf� 730 H./1329 M.
Emir Ali o�lu �sfehanl� Emir Ebu Talip Vakf� 730 H./1329 M.
Ahi Pa�a Vakf� 765 H./ 1363 M.
Niksar, Pa�a Ali Bey Vakf� 772 H./1370 M.
Sadr�ddin S�leyman o�lu Hac� Hasan Vakf� 774 H./1372 M. Bayaz�t Pa�a ibn� Yah�i Vakf� 820 H./ 1417 M.
Mehmed Bey �elebi o�lu Ahmed Vakf� 827 H./1423 M.
Ahmed Bey Vakf� 831 H./1427 M
Mahmud �elebi ibni Emir Cel�leddin Mahmud �elebi ibni Sinan�ddin Vakf� 841 H./1437 M.
Niksar, Mehmed Bey o�lu Adil Bey �elebi vakf� 853 H./1449 M.
Beyler �elebi nam�yla me�hur Mehmed Pa�a Vakf� 856 H./ 1452 M.
Mehmed Pa�a ibnil merhum Beyler �elebinin T�rbe-i �erif vakf�
856 H./ 1452 M.
Pir Ahmed Bey ibni Mehmed �elebi Vakf� 882 H./1477 M.
Melik Seyfeddin Vakf� 887 H./1482 M.
Fatma Han�m Vakf� 887 H./1482 M.
Niksar, Sinan�ddin Yusuf Bey bin Abdullah Vakf� 890 H./1485 M. II. Bayez�d Validesi G�lbahar Sultan Vakf� 898 H./1492 M.
Zile Yahya ibni Hac� Kas�m Vakf� 904 H./1498 M.
Niksar-Kavani, �ahruh Abdal ve Mirza Abdal vakf� 928 H/1521 M. Zile,Hasan �elebi o�lu Ahmed �elebi k�z� Hundi Pa�a Vakf� 930
H./1523 M.
Pir Hoca �elebi bin Bali Vakf� 974 H./1566 M.
Zile, �eyh Abdurrauf ibni Numan Bey vakf� 977 H./1569 M.
|